Chúng ta hiểu gì về Islam?

VIEN HUYNH·24 THÁNG 11 2015
Hôm qua tôi vô tình nghe hai bạn trẻ chắc là sinh viên hay cùng lắm chỉ mới ra trường ra dáng trí thức ngồi bàn tán về tình hình thời sự quốc tế mà tâm điểm là vụ khủng bố ở Paris và những tội ác do IS gây ra. Chuyện không có gì đáng nói nếu các bạn đó không có những câu nói cực kỳ thiếu muối kiểu như: “Từ ngày thằng cha Bin Laden sáng lập ra Islam tới nay, thế giới chả có ngày nào yên” hay “Islam là cái đạo gì mà đi thờ con heo?” và cuối cùng một bạn kết luận: “Mỗi lần thấy ông bà già tao coi phim “Cô dâu tám tuổi” là tao muốn đập mẹ cái TV. Bộ ổng bả không biết đây là tụi Islam mọi rợ sao mà còn coi?” Thực sự là tôi hơi bị choáng về sự “nguy hiểm” của hai bạn trẻ kia, chém gió cứ như đúng rồi. Chả trách có quá nhiều trẻ trâu lên trang facebook ảo của IS mà chửi bới thách thức. Ở VN chúng ta phần lớn không theo Islam và cũng ít chịu ảnh hưởng từ Islam, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta không trang bị cho mình một số kiến thức cơ bản nhất về một tôn giáo lớn với 20% dân số thế giới. Tôi đã từng sống ở Pakistan một thời gian đủ lâu để hiểu được một số điều thú vị về Islam cũng như những người theo đạo này. Sau này khi ở Mỹ, tôi cũng chơi với nhiều bạn đến từ Pakistan, Bangla Desh và Kuwait. Islam khác xa với những hiểu biết hạn hẹp của chúng ta. Đôi khi tôi nghĩ, một trong những nguyên nhân gây ra chiến tranh cũng chính là sự ngu xuẩn của nhân loại luôn kỳ thị và chỉ trích vô cớ những gì không giống mình trong khi bắt người khác phải tôn trọng văn hóa của mình. Để tránh việc các bạn trẻ ra đường chém gió lung tung, tôi sẽ chia sẻ một số kiến thức cơ bản nhất về Islam mà mình được biết để các bạn tham khảo. Trước khi khen chê một điều gì, nhất là những thứ thuộc về văn hóa và tín ngưỡng, chúng ta phải hết sức thận trọng. Nhưng trước hết, hãy thử trả lời các câu hỏi sau về Islam xem mình đúng được bao nhiêu câu rồi so sánh với kết quả nhé!
1. Cái tên “Islam” từ đâu mà có?
2. Tại sao người Islam không ăn thịt heo?
3.  Allah và Mohammed có phải là một?
4. Có phải người Islam ủng hộ chế độ đa thê?
5. Quốc gia nào có lượng tín đồ Islam đông nhất thế giới?
6. Islam và Ấn Độ giáo có cùng nguồn gốc?
7. Islam chỉ mới xuất hiện gần đây ở những nước Trung Đông?
8. Ở Việt Nam có Islam không?
9. Có phải người Islam nào cũng hiếu chiến và tàn bạo?
10. Có phải người Islam nào cũng bịt mặt kín mít bằng khăn choàng đen?

Và đây là câu trả lời:

1. Cái tên “Islam” hay “Islam” từ đâu mà có?
Đây là câu hỏi khiến nhiều người đứng hình ngay từ giây đầu tiên. Tại sao không đưa nó vào chương trình “Đường lên đỉnh Olympia” nhỉ? Thật ra là cái tên Islam là một tên gọi không chuẩn xác trong tiếng Hán để chỉ tôn giáo mà những người thuộc dân tộc Duy Ngô Nhĩ (còn gọi là Hồi Hột) tin theo. Người Hồi mặc dù có nguồn gốc Trung Á là một trong năm dân tộc có dân số đông nhất ở Trung Quốc theo thứ tự: Hán, Mãn, Mông, Hồi, Tạng. Vương quốc Hồi Hột đã từng phát triển rất mạnh thời Trung Cổ thành đế quốc Đại Hồi, nằm trên con đường Tơ Lụa nổi tiếng là huyết mạch của giao thương Á Âu lúc bấy giờ. Người Duy Ngô Nhĩ (Hồi) theo đạo Islam tức Islam và tôn giáo này được du nhập vào khu vực này qua những thương buôn Ả Rập. Ngày nay vương quốc Hồi Hột của người Duy Ngô Nhĩ đã trở thành khu tự trị Tân Cương với thủ phủ là Ô Lỗ Mộc Tề (Urumqi) và tiếng Hán hiện đại cũng không gọi Islam là Islam như trước mà gọi là Ái Tư Lãn giáo hay Y Tư Lãn giáo ( phiên âm từ chữ Islam). Như vậy Hồi không phải là tên một tôn giáo mà đúng hơn nó là tên của một chủng tộc Trung Á theo đạo Islam.  Có lẽ trong tương lai, chúng ta phải làm quen với cách gọi chung là đạo Islam hơn là cách gọi phiến diện Islam.
2. Tại sao người Islam không ăn thịt heo? Ngoài thịt heo người Islam còn kỵ ăn những thứ gì nữa?
Một số người nghĩ rằng người Islam kiêng ăn thịt heo vì họ thờ heo như người Ấn giáo thờ bò. Đây là một quan niệm hết sức sai lầm. Người Islam không ăn thịt heo hay nuôi heo vì họ cho heo là loài vật dơ bẩn và bất kính đối với Thượng Đế. Tương truyền rằng heo là loài vật duy nhất vẫn cúi đầu mải mê tìm thức ăn trong khi các loài vật khác đều ngẩng lên trời kính ngưỡng đấng Allah. Kiêng ăn thịt heo cũng là một trong những giới luật của người theo Islam. Người Islam gọi những thứ được phép ăn là halal còn những thứ không ăn được là haram. Halal bao gồm những súc vật như cừu, dê, trâu, bò và gia cầm được giết mổ bởi người theo Islam và theo đúng nghi thức của Islam, dâng cúng cho Allah trước khi giết mổ. Con vật bị giết theo nghi thức Halal phải được giết bằng một lưỡi dao sắt ngọt để không chịu đau đớn nhiều khi chết, mắt nó không được thấy con dao dùng để giết thịt mình và lưỡi dao không được dính máu của con vật bị giết trước đó. Ngoài ra, con vật bị giết phải được để máu chảy hết ra khỏi cơ thể vì người Islam cho rằng máu là ô uế. Haram là những thứ người Islam không được ăn bao gồm những súc vật chết già, chết bệnh, chết đuối hay rơi từ trên cao xuống chết, những súc vật không được giết mổ đúng nghi thức halal, thịt heo, huyết động vật và rượu. Tuy nhiên kinh Coran chấp nhận cho tín đồ Islam ăn những thứ cấm kỵ nói trên trong trường hợp bất khả kháng vì phải sinh tồn. Vì vậy nếu bạn làm việc hoặc có bạn là người Islam đến thăm, khi phải thết đãi ăn uống nên chú ý tìm những quán ăn có chữ “Halal” bên ngoài để mời họ.
3. Allah và Mohammed có phải là một?
Cũng như những người không phải đạo Công Giáo hoặc Tin Lành hay lẫn lộn Chúa Trời và Jesus là một,  Allah và Mohammed trong  Islam là hai khái niệm khác nhau. Allah là vị chúa tể tối cao, người sáng lập ra thế giới tương đương với Chúa Trời trong đạo Công giáo còn Mohammed là nhà tiên tri cuối cùng và duy nhất của đạo Islam, người làm cầu nối giữa Allah và tín hữu. Cũng như chúa Jesus, Mohammed là nhân vật có thật trong lịch sử.
4. Có phải người đàn ông Islam được quyền lấy nhiều vợ?
Tôi đem câu hỏi này hỏi một số người bạn Islam thì tất cả đều cười. Đúng là Islam cho phép đàn ông lấy đến 4 vợ nhưng với điều kiện người đàn ông đó phải đủ điều kiện tài chính để cưới hỏi và lo cho bốn người vợ của mình một cách sung túc vì phụ nữ Islam không được đi làm. Người chồng còn phải đảm bảo sự chung sống hòa thuận của bốn bà vợ ở dưới một mái nhà chung nên việc lấy nhiều vợ trên lý thuyết là được, nhưng trên thực tế không đơn giản nhất là đảm bảo hòa bình giữa các bà vợ nên rất ít đàn ông Islam có nhiều hơn một vợ.
5. Quốc gia nào có lượng tín đồ Islam đông nhất thế giới?
Theo thống kê hiện tại, người Islam chiếm khoảng 1,2 đến 1,5 tỷ người trên thế giới ( khoảng 20% dân số thế giới) Người Islam tập trung nhiều ở các quốc gia Trung Đông (Iraq, Iran, Kuwait, các nước Ả Rập Saudi…) Nam Á (Pakistan, Bangla Desh, Ấn Độ), Đông Nam Á (Indonesia, Malaysia…), Trung Á và các nước châu Phi (Syria, Ai Cập, Morocco…) Trong đó quốc gia có dân số theo Islam đông nhất là …Indonesia chiếm 13% dân số theo Islam trên thế giới. Theo thống kê năm 2000, 86,1% dân số Indonesia theo Islam (trên 200 triệu người). Phần lớn quốc kỳ của các quốc gia theo Islam đều có biểu tượng trăng lưỡi liềm, biểu tượng của Islam.
6. Islam và Ấn giáo có cùng một nguồn gốc?
Chắc có lẽ nhiều người thấy người Islam và Ấn giáo có nhiều đặc điểm giống nhau về hình dáng nên cho rằng hai đạo này có cùng nguồn gốc. Đây cũng là một quan niệm hoàn toàn sai lầm. Ấn giáo hay còn gọi là Hindu giáo, Bà la môn giáo (Brahman) là một tôn giáo bắt nguồn từ Ấn Độ nhiều thế kỉ trước Công Nguyên. Ấn Độ giáo là đạo đa thần và thờ tượng thần trong đó thần Shiva và thần Vishnu được xem như là hai vị thần tối thượng sinh diệt và tạo ra thế giới. Ngoài ra, Ấn độ giáo còn thờ rất nhiều vị thần khác, trong đó có thần chim Garuda, thần rắn Naga, thần voi Ganesh, thần khỉ Hanuman và thần bò trắng. Tôn giáo có nhiều liên hệ mật thiết với Ấn độ giáo nhất là Phật giáo chứ không phải là Islam. Islam bắt nguồn từ bán đảo Ả Rập ở thế kỉ thứ 7, sau Ấn giáo rất lâu. Islam là tôn giáo độc thần, chỉ tôn thờ duy nhất  Allah và không thờ hình tượng. Islam, Do Thái giáo và Cơ Đốc giáo đều có chung niềm tin vào một Thượng Đế (Yahwei trong Do Thái giáo, Jehovah trong Cơ Đốc giáo và Allah của Islam), vào sự tạo ra thế giới và loài người của Thượng Đế (Sáng thế ký), các khải huyền của thiên sứ (người Islam đặc biệt tin vào thiên sứ Gabriel là người thông tin giữa Allah và loài người cho đến khi Mohammed xuất hiện). Do đó, kinh Coran của Islam, kinh thánh của người Do Thái và kinh Cựu Ước của Cơ Đốc giáo có nhiều điểm tương đồng. Tuy nhiên, Islam phủ nhận Jesus là con của Chúa Trời và là cầu nối duy nhất của loài người và Thiên Chúa. Theo Islam, nhà tiên tri Mohammed mới là sứ giả của  Allah còn Jesus chỉ là một trong rất nhiều những thiên sứ mà Chúa Trời gửi xuống trước đó.
7. Islam chỉ mới xuất hiện gần đây ở các nước Trung Đông qua các tổ chức Taliban và IS?
Như đã nói ở trên, Islam tuy xuất hiện sau các tôn giáo lớn khác như Ấn giáo, Cơ Đốc giáo và Phật giáo nhưng cũng đã có mặt từ thế kỷ thứ bảy sau Công Nguyên, tính đến nay cũng hơn 14 thế kỷ. Chỉ có các tổ chức khủng bố Islam như Taliban ở Afghanistan, IS (Islamic State) ở Syria là xuất hiện gần đây với những cuộc chiến tàn bạo nhân danh tôn giáo. Hai nhóm khủng bố lớn này đều thuộc dòng Islam Sunni và lực lượng vũ trang Islam al-Qaeda mang tính cực đoan tôn giáo. Mục tiêu của hai tổ chức này là tiêu diệt những người ngoại đạo và thậm chí những người Islam khác ví dụ như người Islam dòng Shia. Những người đứng đầu các tổ chức này tự cho mình nhiệm vụ làm trong sạch hóa Islam khỏi ảnh hưởng của văn hóa phương Tây và thiết lập một nhà nước Islam đúng nghĩa với những điều luật trong kinh Coran. Những chiến binh tử đạo của các tổ chức khủng bố này được huấn luyện và tẩy não bằng những trích dẫn sai lạc từ kinh Coran cho rằng việc giết những kẻ không phải Islam là không có tội và cái chết cao cả nhất là được chết nhân danh  Allah, chính vì vậy họ không hề chùn bước khi thực hiện các hoạt động khủng bố nhất là khi nhắm vào các quốc gia phương Tây không theo Islam.
8. Ở Việt Nam có Islam không?
Dĩ nhiên là có. Người theo Islam ở VN hầu hết là người Chăm hậu duệ của đế quốc Champa (Chân Lạp hay Chiêm Thành cổ). Ở VN người Chăm sống ở khu vực Ninh Thuận, Bình Thuận lại theo đạo Bà La Môn (Brahman) còn người Chăm hiện sống rải rác ở các tỉnh miền nam  và tp HCM là người Chăm theo Islam dòng Sunni chỉ khoảng vài chục nghìn người. Các thánh đường Islam (mosque) ở Sài Gòn có ở rất nhiều nơi ví dụ trên đường Nguyễn Văn Trỗi (quận Phú Nhuận, đoạn nằm giữa Trần Huy Liệu và Huỳnh Văn Bánh), đường Nguyễn Trãi quận 5, đường Trần Hưng Đạo quận 1 và đường Đông Du quận 1. Ngoài ra, các thành phố lớn trên cả nước đều có người Islam từ các quốc gia Đông Nam Á như Indonesia, Malaysia và các nước Nam Á như Pakistan, Bangladesh đến sinh sống và làm việc.
9. Có phải người Islam nào cũng hiếu chiến và tàn bạo?
Đây là một quan niệm hết sức sai lầm của những người không hiểu gì về Islam lại thích bình luận vớ vẩn. Islam được chia làm ba dòng chính: dòng Sunni là dòng chính thống chiếm đến trên 80% dân số Islam, dòng Shia chiếm khoảng 18% và dòng Sufism (Islam khổ hạnh) chỉ chiếm 1-2%. Về giáo lý của Islam, cơ bản cũng như mười điểu răn của Cơ Đốc giáo có những điều luật rất tiến bộ và hợp đạo lý ví dụ: hiếu kính với cha mẹ, tôn trọng quyền của người khác, giữ mình khiêm tốn và trong sạch, không ngoại tình với vợ chồng người khác, thương xót và giúp đỡ người nghèo khổ, trẻ mồ côi, không rượu chè, không trộm cắp, không nói dối. Đặc biệt Islam  chỉ tin vào  Allah là Đức Chúa Trời duy nhất, nghiêm cấm việc phân biệt chủng tộc và tôn giáo. Người Islam không được phán xét hay phê bình người thuộc tôn giáo khác vì phán xét là quyền của chúa trời chứ không phải của con người. Trong chiến tranh, binh sĩ Islam được huấn luyện để chiến đấu dũng mãnh chống lại những kẻ ngoại đạo xâm lược nhưng được khuyến khích mở đức hiếu sinh, tha thứ và đối xử nhân đạo với tù binh và kẻ bại trận. Người Islam còn được khuyến khích tiết thực, tiết dục trong tháng Ramadan (tháng 9 trong lịch Islam) nhịn ăn vào buổi sáng và hạn chế quan hệ tình dục. Đàn ông Islam ít nhất một lần trong đời phải hành hương đến thánh đia Mecca (Ả Rập) với điều kiện họ phải tự túc lo mọi chi phí, không được xin xỏ vay mượn cũng như phải đảm bảo cho vợ con được đầy đủ sung túc trong thời gian mình đi vắng. Trên đường hành hương, người hành hương phải thực hiện bố thí và giúp đỡ những người cơ khổ. Rõ ràng nếu xét những tiêu chí trên, Islam là một tôn giáo có nhiều tư tưởng tiến bộ. Một số quốc gia Islam theo khuynh hướng dân chủ như Pakistan, Bangla Desh hay quốc gia siêu giàu Dubai không hạn chế một cách khắc nghiệt những ảnh hưởng của văn hóa phương Tây. Thậm chí Pakistan đã từng có nữ thủ tướng là bà Benazhir Bhutto trong những năm 90. Những người bạn Islam tôi từng quen biết đều khá thân thiện, hiền lành và hòa đồng. Họ cũng ghét chiến tranh và những tội ác do con người gây ra.
Điều khiến cho Islam hiện nay bị hiểu là một cơn ác mộng đối với lịch sử nhân loại là cách thực hiện luật tôn giáo (fatwah) hà khắc của các quốc gia Ả Rập Xê Út. Những tội như ngoại tình, quan hệ tình dục trước hôn nhân, đồng tính luyến ái hay trộm cắp vặt ở những quốc gia khác thường được xử rất nhẹ hoặc không được xem là tội thì ở các nước Islam, các tội này đều bị xử bằng những hình thức cực kì tàn bạo như :chặt đầu, chặt tay, ném đá cho đến chết. Ngoài ra Islam cũng không cho rằng giết những người phỉ báng Islam hay chống lại Islam là phạm tội sát nhân. Chính vì vậy những phần tử Islam cực đoan mới kích động những chiến binh tử đạo thường là còn rất trẻ và trình độ nhận thức rất thấp thực hiện hành vi khủng bố mà họ cho là vinh quang hoặc tàn sát dã man những người ngoại đạo.
10. Có phải người Islam nào cũng bịt mặt kín mít bằng khăn choàng đen?
Có lẽ do bị ám ảnh bởi hình ảnh các chiến binh IS hoặc Taliban mặc áo choàng đen bịt kín mặt chỉ chừa hai mắt mà chúng ta thường nghĩ rằng áo choàng đen bịt mặt là trang phục chính thống của Islam. Thật ra đó là áo choàng của người du mục Ả Rập dùng để bảo vệ mình dưới cái nóng của sa mạc để cơ thể khỏi bị mất nước cũng như bị bão cát làm thương tổn. Vì mục đích khủng bố và tuyên truyền, các chiến binh Islam cũng dùng trang phục như vậy để gieo rắc nỗi khiếp sợ. Trang phục truyền thống của người Islam phần lớn là áo dài màu trắng và quần trắng, khi làm lễ họ thường đội trên đầu một chiếc mũ nhỏ màu trắng. Những lúc đi làm ở công sở họ vẫn mặc Âu phục áo vest như thường. Đàn ông Islam qua tuổi dậy thì đều được khuyến khích để râu hoặc ít nhất là ria mép (như ở Palestine và Iraq thời Saddam Hussein). Trang phục nữ Islam thì có phần khắt khe hơn, trùm kín từ đầu đến chân, đặc biệt là không được lộ tóc ra ngoài trước mặt người lạ. Các quốc gia Ả Rập Xê Út phụ nữ khi ra ngoài phải che kín mặt. Pakistan, Bangla Desh hay các quốc gia Trung Á thuộc Liên Xô cũ, phụ nữ ra đường không nhất thiết phải đeo mạng che mặt. Riêng Thổ Nhĩ Kỳ do ảnh hưởng của châu Âu nên phụ nữ ăn mặc khá thoải mái gần với phụ nữ phương Tây.
11. Còn những gì ta chưa biết về Islam?
a. Ngày nghỉ của Islam là thứ Sáu không phải Chủ Nhật.
b. Đàn ông Islam phải cầu nguyện năm lần một ngày và quay mặt về thánh địa Mecca (phương Đông).
c. Phụ nữ có thai và trẻ vị thành niên không cần nhịn ăn vào tháng chay Ramadan.
d. Kinh Coran được Mohammed soạn ra để điều chỉnh những sự giải thích lệch lạc về những lời răn của Chúa Trời trong Kinh Thánh Cơ Đốc và kinh Thánh Do Thái Giáo.
e. Phần lớn người Islam đều phản đối những hành động tàn bạo của Taliban và IS vì nó đi ngược lại nhiều điều răn của kinh Coran.
f. Trên cái đài truyền hình của những quốc gia Islam, kinh Coran sẽ được đọc vào giờ cầu nguyện mỗi ngày.
g. Pakistan và Bangla Desh vốn từng là lãnh thổ của Ấn Độ trước năm 1947. Sau đó vì lý do tôn giáo, hai quốc gia này tách ra riêng để trở thành hai quốc gia Islam gọi là Đông Pakistan và Tây Pakistan với Ấn Độ nằm giữa. Năm 1971, Đông Pakistan tuyên bố ly khai và thành lập nước Cộng Hòa Islam Bangla Desh.
h. Người Ấn Độ và người Pakistan khi nói chuyện vẫn có thể hiểu nhau vì ngôn ngữ nói của hai dân tộc này gần như là một. Nhưng khi viết, người Ấn dùng văn tự Hindi, còn người Pakistan theo Islam, sử dụng hệ thống chữ viết Ả Rập gọi là Urdu.
i. Diễn viên Mã Đức Hoa người thủ vai Trư Bát Giới trong bộ phim Tây Du Ký kinh điển mà chúng ta vẫn thường xem hoài không chán lại là người theo Islam vì ông là người gốc Duy Ngô Nhĩ. Để đóng một bộ phim về Phật giáo lại hóa thân làm heo là một sự hi sinh về nghệ thuật lớn. Mã Đức Hoa đã phải tạm gác tôn giáo qua một bên để hoàn thành vai diễn một cách xuất sắc. Điều dó cho thấy không phải người Islam nào cũng cực đoan.